Soomaaliya, 11 Oktoobar 2025 — Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa ansixiyey xubnaha Guddiga Madax-bannaan ee Xuquuqul Insaanka, taasoo tallaabo muhiim ah u ah xoojinta cadaaladda, isla xisaabtanka, iyo ilaalinta xuquuqda aadanaha ee dalka.
Guddigan waxaa la aasaasay iyadoo lagu dhisay Sharciga LR.16 bishii June 2016, waxaana uu ku dhisan yahay Qodobka 111B ee Dastuurka KMG. Guddigu wuxuu masuul ka yahay ilaalinta, u ololeynta, iyo difaaca xuquuqda bulshada Soomaaliyeed. Tan iyo 1993, arrimaha xuquuqul insaanka Soomaaliya waxaa kormeeri jiray hay’ado madax-bannaan oo dibadda ah iyo dad caalami ah.
Sidoo kale, Soomaaliya ayaa dib u heshay maamulkeeda iyo kormeerka xuquuqul insaanka kadib kulan ka dhacay Golaha Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay ee Geneva 8 Oktoobar 2025, taasoo dalkasiinaysa awoodda arrimaha xuquuqul insaanka.
Ansixintan waxay ka dambeysay ogolaanshihii Golaha Wasiirada bishii July 3, 2025, waxaana maanta Golaha Shacabka uu codka ku ogolaaday 142 xildhibaan, hal xildhibaan ayaa aamusay, midna diiday ma jirin.
Guddigu wuxuu ka koobanyahay 9 xubnood, waxaana xubnaha guddi ahaan ay iska dooran doonaan Gudoomiyaha, kaasoo weli aan la dooran. Xubnaha hadda la ansixiyey waa:
- Farxaan Maxamed Jimcaale
- Axmed Shiikh Xamsa Abshir
- Cali Maxamed Cilmi
- Cumar Cabdulle Calasow
- Maryam Qaasim Ahmed
- Faadumo Cabdiqani Yuusuf
- Maxamed Cismaan Maxamuud
- Maxamed Haaruun Maxamuud
- Muumina Shiikh Cumar
“Tan iyo 1993, xuquuqul insaanka Soomaaliya waxaa kormeeri jiray hay’ado madax-bannaan oo dibadda ah iyo dad caalami ah. Tani waa markii ugu horreysay ee Soomaaliya ay yeelato hay’ad gudaha ah oo u doodda, baarisa, oo ilaalisa xuquuqda muwaadiniinteeda,” ayuu yiri Farxaan Maxamed Jimcaale, xubin ka tirsan guddiga.
“Guddigu wuxuu madax-bannaan u baarayaa arrimaha saameeya dadka Soomaaliyeed, la kulmaa kuwa xuquuqul insaanka lagu xadgudbay, baaritaanno sameeyaa, hay’adaha kale ee dowladda weydiisan karaa wixii su’aalo ah,” ayuu ku daray.
Xaawo Sokor Cali, Gudoomiyaha Guddiga Xuquuqul Insaanka, Haweenka iyo Arrimaha Bani’aadanimada, ayaa xoojisay muhiimadda daacadnimada:
“Waxaan guddiga kula dardaarmayaa in meesha Soomaaliya laga dumin ama laga dhisi lahaa ay tahay adinka, haddii xog khaldan la gudbiyo ama dhibaato la abuuro, waxaad idin qaban doona kitaabka,” ayay tiri.
Wasiirka Wasaaradda Haweenka iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka, Khadija Maxamed Al-Makhzoumi, ayaa bogaadisay Golaha Shacabka:
“Go’aankan taariikhiga ah waa tallaabo muhiim ah oo horumar u ah xoojinta cadaaladda, isla xisaabtanka, iyo ilaalinta xuquuqul insaanka Soomaaliya,” ayay tiri.
“Guushani waxay farriin cad u tahay caalamka in Soomaaliya ka go’an tahay horumarinta xuquuqul insaanka iyo dhiirrigelinta qiyamka iyo aragtideeda,” ayay ku dartay.
Guddigu wuxuu door muhiim ah ka ciyaari doonaa kormeerka xadgudubyada xuquuqul insaanka, dhiirrigelinta isla xisaabtanka, iyo ilaalinta xorriyadaha aasaasiga ah ee dalka oo dhan.