Garowe (Dawan) – Dowlad-goboleedyada xubnaha ka ah Dowladda Federaalka Soomaaliya ee Puntland iyo Jubbaland ayaa Khamiista maanta ah shaaciyay in ay dacwad rasmi ah u gudbin doonaan Hay’adda Caalamiga ah ee Duulista Rayidka (ICAO), iyaga oo ku eedeeyay Dowladda Federaalka Soomaaliya in ay si siyaasadeysan u adeegsato maamulka hawada dalka.
Go’aankan ayaa lagu dhawaaqay markii la soo gabagabeeyay shir heer sare ah oo muddo saddex maalmood ah (Juun 23–25) ka socday magaalada Garowe, kaas oo u dhaxeeyay Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni iyo Madaxweynaha Jubbaland Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe).
War-saxaafadeed laga soo saaray kulankaas ayaa lagu faahfaahiyay cabashooyin xooggan oo labada dowlad-goboleed ay ka muujiyeen hab-maamulkii Dowladda Federaalka, hirgelinta federaalka, iyo qeybsiga awoodaha hay’adaha qaranka.
"Dowladda Federaalka waxay u adeegsatay maamulka hawada sidii qalab siyaasadeysan oo lagu cabburi karo laguna go'doomin karo dowlad-goboleedyada aan raacin aragtideeda doorasho iyo dastuur," ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka.
Labada hoggaamiye ayaa sheegay in ficillada dowladda dhexe ay baal marsan yihiin hanaanka federaalka, isla markaana ay dhaawacayaan midnimada qaranka, iyaga oo ka digay in arrintan ay dhaxal u yeelan karto tacaddi maamul oo hay’adaha dhexe ah.
Duulimaadyada hawada Soomaaliya ayaa si rasmi ah dib loogu soo celiyay gacanta dowladda Soomaaliya sanadkii 2018, kadib sanado ay xaruntoodu ahayd magaalada Nairobi. Ilaa xilligaas, maamulka hawada waxaa gacanta ku hayay Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Rayidka ee Dowladda Federaalka ee fadhigeedu yahay Muqdisho.
Si kastaba ha ahaatee, Puntland iyo Jubbaland ayaa ku doodaya in arrintaasi tahay mid ka hor imaanaysa dastuurka kumeel-gaarka ah ee dalka, maadaama aan weli la gaarin heshiis qaran oo rasmi ah oo qeexaya sida maamulka hawada loo qeybsanayo. Waxay sheegeen in wasaaraddu ay si sharci darro ah u xannibtay duulimaadyada gudaha iyo gargaar bini’aadantinimo oo loo waday gobolladooda.
Haddaba, labada dowlad-goboleed ayaa ku dhawaaqay in ay arrintan u gudbin doonaan heer caalami, iyaga oo ugu baaqay ICAO in ay sameyso “dib u eegis dhexdhexaad ah” isla markaana ay hubiso in maamulka hawada dalka uu la jaanqaado dastuurka Kumeel-gaarka ah ee Soomaaliya.
Tallaabadan ayaa calaamad u ah kor u kaca khilaafka sii xoogeystay ee u dhexeeya dowladda dhexe iyo dowlad-goboleedyada, xilli ay taagan yihiin muranno ballaaran oo la xiriira dib-u-eegista dastuurka, maamulka doorashooyinka, iyo qeybsiga awoodaha ee nidaamka federaalka Soomaaliya.