Soomaaliya, 11 Oktoobar 2025 — Soddon iyo afar (34) xildhibaan oo ka tirsan Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya kuwaas oo deegaan doorashadoodu tahay Jubaland ayaa digniin culus u jeediyey Madaxweynaha Xasan Sheekh Maxamuud, iyagoo ku eedeeyey inuu isku dayayo inuu wiiqo nidaamka federaalka isla markaana khalkhal geliyo maamulka Jubaland.
Bayaanka ay xildhibaanadu soo saareen Jimcihii, ayaa lagu sheegay in Madaxweynaha Xasan Sheekh uu dib u bilaabay isla “faragelin iyo gardarro” ka dhan ah Jubaland oo ay sheegeen in lagu xusuusto xilligii uu xilka hayay intii u dhaxaysay 2012 iyo 2017, oo ay ku jiraan tallaabooyin siyaasadeed iyo ciidan oo horseeday barakaca bulshada, burburka, iyo dhimashada dadka ku noolaa meelaha sida Ras Kamboni, Kismaayo, Bardaheere, Doolow, iyo Beled-Hawo.
Xildhibaanadu waxay ku eedeeyeen Madaxweynaha inuu si khaldan u adeegsanayo ciidanka qaranka isaga oo u adeegsanaya magaca dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab si uu u gaaro ujeeddooyin siyaasadeed, iyagoo digniin ka bixiyey in tallaabooyinkan ay halis gelin karaan xasilloonida gobollada nabdoon isla markaana daciifin karaan kalsoonida nidaamka federaalka.
Waxay sidoo kale tilmaameen isku dayo lagu abuurayo maamulo isku beddelaya si loo daciifiyo hoggaanka sharciga ah ee Jubaland, isla markaana loo kiciyo xiisado beeleed iyo goboleed, taasoo ay u arkeen arrin nasiib-darro ah oo ka hor imaanaysa waddada nabadda iyo amniga.
Xildhibaanadu waxay ugu baaqeen Dowladda Federaalka, Dowladaha Xubnaha Federaalka, iyo beesha caalamka in ay faragelin ka sameeyaan, iyagoo ku boorriyay dhammaan daneeyayaasha Soomaaliyeed inay khilaafaadka siyaasadeed ku xalliyaan wadahadal iyo is-afgarad, ayna xoogga saaraan midnimada qaranka ee ka dhanka ah argagixisada iyadoo hogaamin la wada oggol yahay oo sharciga waafaqsan.
Eedeymahana xildhinnbada ayaa kuwa la mid ah ayaa sidoo kale laga soo saaray Jubaland kulankii golaha wasiirada ee Khamiistii oo uu shir-guddoominayey Madaxweynaha Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe), halkaas oo wasiiradu ku eedeeyeen Dowladda Federaalka inay samaynayso “faragelin sharci-darro ah” oo ka dhan ah dhulka Jubaland, gaar ahaan gobolka Gedo.
Waxay digniinta ku sheegeen in tallaabooyinkaas ka yimaada Muqdisho ay “keeni karaan isku dhacyo iyo xasillooni-darro cusub,” iyagoo ugu baaqay Dowladda Federaalka inay ixtiraamto madax-bannaanida Dowladaha Xubnaha Federaalka isla markaana dhowrto mabaadi’da dastuurka.
Digniinta golaha wasiirada ayaa imaanaysa maalmo kooban kadib booqashadii hal maalin ahayd ee Madaxweynaha Xasan Sheekh uu ku tagay Kismaayo, halkaas oo uu la kulmay Madaxweynaha Axmed Madoobe. In kasta oo wadahadalku ku dhammaaday iyada oo aan heshiis rasmi ah la gaarin, haddana labada hogaamiye waxay isku raaceen in wadahadalka la sii wado.
Gobolka Gedo horey ayaa u ahaa meel xiisado iyo dagaallo hubaysan ay ka dhex dhaceen ciidamada federaalka iyo kuwa Jubaland, taasoo muujinaysa khilaafaadka siyaasadeed ee qotada dheer ee u dhexeeya labada dhinac.