Soomaaliya, 22 Sebtember 2025 – Soomaaliya, oo inta badan macaamilada lacagta ay ka dhacaan telefoonka halkii laga isticmaali lahaa lacagaha cadaanka ah, lacagaha mobile-ka ayaa noqday laf dhabarta nolosha dadka. Waxaa lagu bixiyaa raashinka, lacagta iskuulka, gaadiidka, booqashada isbitaallada, waxayna badanaa badeshaa adeegsiga bangiyada.
Si kastaba ha ahaatee, mid ka mid ah dhibaatooyinka ugu waaweyn ayaa ahaa in adeeg bixiye kasta uu u adeegayo kaliya isticmaaleyaashiisa. Firaaqadan ayaa ah waxa Taran App, oo ay leedahay shirkadda Yiski usoo saartay bishii Luulyo 2024, waxa ay isku dayaysaa in ay buuxiso. Barnaamijkan ayaa isku xira adeegyo horey ukala go'naay sida EVC, eDahab, iyo Premier Wallet, isagoo sidoo kale isku sii xiriirinaya M-Pesa-da Kenya iyo MTN Mobile Money-ka Uganda.
“Hal-abuurkan wuxuu bixinayaa xal aad muhiim u ah macaamiisha muddo dheer ku xayirnaa shabakado gaar gaar ah,” ayuu yiri Bile Axmed, Maamulaha Guud ee Yiski.
Nolosha Iyadoo ay Jiraan Farqi
Sannado badan, Soomaalidu waxay ku howlanaayeenn isticmaalka SIM cards kala duwan ama xisaabaad bank-yo kala duwan si ay lacag isku dhaafsadaan. Ganacsiyadq waxay furan bank-yo badan si ay macaamiishooda ugu adeegaan, halka isticmaaleyaasha caadiga ah ay inta badan ka cawdaan inaysan lacag u diri karin dadka adeegsada shabakad kale.
“Farqi la’aanta isku-xirnaanshaha waxay hoos u dhigtay hufnaanta iyadoo xadidi karta suurtogalnimada sare u kaca dhaqaala dalka,” ayuu yiri Mustafe Cabdullaahi Muuse, La-taliye Isbedelka Dijitaalka ah ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.
“Haddii aan rabbo inaan lacag u diro qof isticmaala EVC oo kale, eDahab ama Premier Wallet, waxay noqotaa caqabad,” ayuu sii raaciyay.
Rajooyinka Isticmaaleyaasha
Dr. Amiin Garweyne, Dhakhtarka dhakhtarka timaha maqaarka iyo cidiyaha oo ka howlgala Muqdisho, ayaa sheegay in barnaamijkaan cusub uu yahay rajo dheeraad ah oo ka badan horumarin farsamo.
“Markii hore, macaamiishu waxay lacagaha ku bixin jireen bangiyo kala duwan, waxaana waqti badan naga qaadan jiray in aan u lacagahaas hal xisaabaad iskugu geyso dhammaadka maalinta,” ayuu yiri. “Marka aan isticmaalayo Taran App, dhamaan lacagaha waxaad iskugu geyssan kartaa hal meel, taasoo badbaadineysa waqti iyo qarash nooga bixi lahaa booqashada bangiyada kala duwan.”
Dhalinyarada Isticmaasha ayaa u arka in ay ka baxeen dhibaato aan loo baahnayn in ay dhacdo marki hore. Cbdiraxmaan Cadow, oo ku nool Muqdisho, ayaa sheegay in uusan hadda u baahnayn in uu qaado SIM cards badan.
“Marka aan isticmaalayo Taran App, waxaan si sahlan lacagta aan haysto, ugu rogi karaa lacagta aan u baahanahay,” ayuu yiri. “Xitaa haddii lacagta aan haysto ay ku jirto bangi ama meela kala duwan, hadda waxaaan u beddelan karaa si sahlan.”
In Ka Badan Farsamo
Dhaqaalaha Soomaaliya ayaa ah mid ka mid ah kuwa ugu badan ee ku tiirsan lacagaha mobilka ee adduunka, iyadoo in ka badan shan milyan oo qof ay ku tiirsan yihiin lacagaha dijitaalka ah. Inkasta shirkadaha sida Taran ay buuxin karaan farqiga farsamo, falanqeeyayaasha ayaa ka digaya in hal-abuurka kaliya uusan xallin karin dhibaatooyinka nidaamiga ah si qota dheer.
“Shirkadaha yar yar waxay buuxin karaan farqiga farsamo, laakiin iyada oo aan la helin xeerar sharci, halista musuqmaasuqa, khidmadaha aan cadaaladda ahayn, iyo xad-gudubyada xogta ayaa weli taagan,” ayuu yiri Muuse.
Jidka Horumarinta
Hadda, Taran App waxay matalaysaa rajo cusub oo hal-abuurka gudaha ah: App loogu talagalay inuu ka dhigo nolol maalmeedka mid sahlan. Haddii rajooyinkan ay u beddelaan dhab xasilloonida dhaqaale waxay isku xiri doontaa iskaashiga u dhexeeya shirkadaha yar yar, hawl-wadeenada isgaarsiinta teleefanada, iyo hay’adaha Soomaaliya ee soo koraya.
